CHP Kültür ve Turizm Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Koza Yardımcı, Ankara Beytepe’de Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu (AYK) binasının inşa sürecinin bitmesiyle birlikte toplum hafızasında önemli yer tutan Türk Tarih Kurumu (TTK) ve Türk Dil Kurumu (TDK)’nun 2024 mart ayı içerisinde yeni binaya taşınmasının kurucu değerleri ve kent belleğini hançerlemek olduğunu ifade etti.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Koza Yardımcı, “Atatürk’ün önderliğinde 1931 yılında TTK, 1932 yılında TDK kurulmuştur. Kurumların Erken Cumhuriyet döneminde açılmış olması bize kurucu kadronun Türk tarihi ve diline verdiği önemin göstergesi olması, bu kurumların ülkenin sahip olduğu mirasları araştırma ve ön plana çıkarma gayesiyle açıldığını göstermesi bakımından önemlidir” sözleriyle iki kurumun önemini hatırlattı.
TTK ve TDK Taşınmamalı
Yardımcı, Atatürk’ün önderliğinde her iki kurumun kütüphaneleriyle var olmasının aslında bu kurumların bir araştırma merkezi olarak planlandığını göstermesi bakımından önem teşkil ettiğine dikkat çekti. TTK Kütüphane ve Arşivi’nin sahip olduğu 250 bin eser ve Tevfik Bıyıklıoğlu, Osman Ferit Sağlam, Halil Ethem Eldem, Tevfik Paşa, Kazım Orbay, Enver Paşa, Süheyl Ünver gibi birçok değerli ismin özel arşiv koleksiyonları ile pek çok alandan araştırmacıya ev sahipliği yaptığını söyleyen Yardımcı, TTK’nin ve TDK’nın kütüphanelerinin aslında birer ihtisas kütüphanesi olduğunu belirtti. Bahsi geçen iki kurum hem mimari açıdan hem de kütüphane ve arşivleriyle toplum hafızasında, Ankara’nın kent dokusunda önemli yer tuttuğunu ifade eden Yardımcı konuyla ilgili şu sözleri kullandı:
“1980 yılında ‘tarihsel içerikle uyum araştırması başlığı altında; çağdaş yapı teknolojisini geleneksel fikir ve ilkelerle birleştiren mimari anlatım biçimine giden yolda olumlu bir aşama oluşturduğu’ gerekçesiyle Uluslararası Ağa Han Mimarlık Ödülü’ne layık görülen TTK Binası ve 1988 yılında Ulusal Mimarlık Ödülleri Yapı Dalı Ödülü’ne layık görülen TDK Binası’nın taşınması kabul edilemez.”
TTK Koleksiyonundaki Eserler Mevcut Kütüphanede Korunmaya Devam Edilmeli
TTK Kütüphane ve Arşivi’nde özellikle Türk-İslam devrine ait önemli eserler bulunduğuna dikkat çeken Yardımcı, “Kütüphane ve arşivde önemli yazma ve telif eserler var. Sözgelimi Namık Kemal’in mektupları, Ziya Gökalp’e ait çeşitli yazı, evrak; Mehmet Emin Yurdakul’un yazıları kütüphane koleksiyonunda yer almaktadır. Bu eserler taşınırken zarar görebilir” dedi. TTK Kütüphane ve Arşivi’nde Türk-İslam devrine ait ünik eserler olduğuna vurgu yapan Yardımcı, “Bilhassa Türk-İslam devrine ait estampajlar koleksiyonun eşsiz parçaları ve bunların taşınması mümkün değil” diyerek taşınma esnasında zarar görebilecek eserler olduğuna dikkat çekti.
CHP Genel Başkan Yardımcısı Yardımcı, TTK’nin taşınmasından ziyade mevcut haliyle korunmasının Atatürk’ün mirasına sahip çıkmak olduğunu söyledi. Yardımcı, TTK’nin içinde Atatürk’ün kullandığı yazı tahtası, Avusturyalı heykeltıraş Joseph Thorak’ın yaptığı Atatürk büstünün bulunduğuna dikkat çekerek şunları söyledi:
“TTK’nin giriş holündeki Atatürk büstü dönemin önemli heykeltıraşı Avusturyalı Joseph Thorak’a ait. Bu büstün kuruma gelişi Atatürk’ün isteği ile olmuş ve sembolik bir bedelle kurum için satın alınmıştır. TTK hem sahip olduğu bina hem kütüphane ve arşivi hem de içindeki özel parçalarla birlikte olduğu gibi korunmalıdır.”
Atatürk’ün mirasına sahip çıkacağız
Söz konusu iki kurumun Beytepe’deki yerleşkeye taşınması sebebiyle araştırmacıların kurumlara erişimini zorlaştıracağını söyleyen CHP Genel Başkan Yardımcısı Yardımcı, bugün Ankara’nın merkezinde yer alan iki kuruma erişim oldukça kolay ve rahatken Beytepe yerleşkesine ulaşımın zor olduğu da göz önüne alınırsa araştırmacıların kurumlara erişmesinin zorlaşacağını ve hatta pek çok araştırmacıyla kurumların bağının kopacağını ön görmenin mümkün olduğunu vurguladı.
Kütüphanelerin kültürü kayda geçiren mekanlar olduğunu belirten Yardımcı, uluslararası ödüllü ve ulusal ödüllü iki kurum binasının gerek mimari özellikleri gerek bulundukları aks gerekse kütüphane ve arşivleriyle Cumhuriyet’in hafızasını koruyan yapılar olduğuna dikkat çekti. Bu bağlamda TTK ve TDK Binaları, kurumların kütüphane ve arşivlerinin taşınmasının kültürel belleğin yıkımı anlamına geleceğini belirten Yardımcı, “Bugün mevcut binasında özenle korunan, özel yangın algılama sistemi olan TTK Kütüphanesi ve Arşivi korunmalıdır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’u bu projeden vazgeçmeye, Uluslararası Ağa Han Ödülü’ne sahip TTK ile Ulusal Mimarlık Ödülleri Yapı Dalı Ödülü’ne layık görülen TDK’yi korumaya davet ediyoruz. Atatürk’ün mirası olan kurumlarımıza sahip çıkacağız” dedi.